ایران شیعی در آخرالزمان

امام رضا(ع) با حضور به ظاهر اجباری خود در ایران، پایه های تشکیل مقری برای تشیع در آخرالزمان را در ایران بنا نمود.

بررسی این موضوع که چگونه ایران با وجود حاکمیت ادیان مختلف در دوره های متفاوت تاریخ، اکنون به پایگاهی برای دفاع و حراست از دستاوردهای اسلامی تبدیل شده است، نیازمند بررسی دقیق و موشکافانه از همه اعصار تاریخی می باشد، اما آنچه که امروز می توانیم به وضوح شاهد آن باشیم، این است که ایران در دوره های اخیر پایگاه و ملجایی برای دوستداران اهل بیت(ع) و همچنین سردمدار جریان زمینه سازی برای ظهور حجت الهی(عج) شده است. سرمایه گذاری ائمه معصومین(ع) بر روی سرزمین فارس و مردم آن به دوران پیامبر اکرم(ص) باز می گردد ولی آنچه که زمینه ساز اصلی تشکیل پایگاه آخرالزمانی در ایران بوده، حضور و تلاش فراوان امام رضا(ع) در این سرزمین است. برای بررسی اقدامات پایه ای امام رضا(ع) باید به دوران امام موسی کاظم(ع) رفته و به تحلیل بپردازیم. سیاست نسل سازی از اهل بیت(ع) توسط امام کاظم(ع) و با توجه به شرایط خاص دوره ایشان، ایجاد و پیگیری شد. امام کاظم(ع) دارای ۱۸ فرزند پسر و ۱۹ فرزند دختر بودند که همگی در خدمت دین خدا قرار گرفته و در ادامه تاریخ، نقش مهمی در احیای دین محمدی(ص) ایفا نمودند. برجسته ترین فرزند امام کاظم(ع) امام رضا(ع) هستند که با هجرت خود به ایران، پایه های تشکیل پایگاه امن شیعی در آخرالزمان را در این کشور بنا نهادند. به سبب محکم بودن پایه های جریان اصیل علمی که سر در تاریخ داشت، برخوردهای شدتی با ائمه معصومین(ع) چندان دوامی نیاورد و پس از بروز درگیری در خاندان بنی عباس، زمینه برای انتقال پایگاه خلافت به خراسان ایران از سویی و دلجویی ظاهری از اهل بیت(ع) از سوی دیگر در زمان ماموم فراهم شد.
گاها این حقیقت مورد غفلت قرار می گیرد که اوج نهضت علمی امامان شیعه در زمان امام رضا(ع) واقع شد و در روایات آمده است که ایشان عالم آل محمد(ص) هستند. تاسیس بیت الحکمه بغداد و گسترش نهضت ترجمه آثار فلسفی و کلامی و همچنین برپایی مجالس بزرگ مناظره و مباحثات علمی در زمان ماموم در واقع تحت تاثیر موقعیت استثنایی علمی امام رضا(ع) و برای مقابله به ظاهر خردمندانه تر از سوی دستگاه خلافت با این نهضت علمی بود که اینک در اوج شکوفایی و نشاط خود قرار داشت.
اما ازانجا که این نهضت مستحکم تر و توفنده تر از آن بود که بتوان با این تمهیدات در مقابل آن ایستاد تلاش های مامون برای منکوب نمودن امام و خدشه دار کردن چهره علمی ایشان، نه تنها نتیجه نداد بلکه موجب شهرت و گسترش روزافزون آن گردید.
در واقع به دست و با هزینه مامون، دانشمندان و اهل ادیان گوناگون آن دوره همه یک بار این فرصت را یافتند که خود را در برابر مقام علمی امام رضا(ع) کوچک و حقیر ببینند و این واقعیت را در برابر دیدگان مردم آن دوره نیز قرار دهند.
از سویی دیگر، پس از دوران امام رضا(ع) جریانی متفاوت در کنار گسترش علم و موازی با آن در تاریخ تشیع شکل می گیرد، که می توان برآن نام جریان غیبت نهاد.  وظیفه این جریان تربیت کسانی است که بتوانند سنگینی بار دانش تولید شده در این دوره را تحمل نمایند. با رجوع به جریان نهضت علمی امام رضا(ع) و در پیوند با جریان غیبت و تربیت شیعیان اهل علم با واقعه ای غریب و قابل تامل در تاریخ مواجه می شویم: داستان هجرت یا تبعید یا ولایتعهدی امام رضا(ع) و حضور ایشان در سرزمین فارس آن روز و ایران امروز. ظاهر داستان از این قرار است که مامون برای کنترل بیشتر امام رضا(ع) ایشان را به مقر حکومت خویش در مرو فرا می خواند و پس از وقوع جریاناتی نهایتا ایشان را به عنوان ولیعهد خود معرفی کرده و سپس در برابر جریان توفنده ای که خود آن را ایجاد کرده بود، ناچار می شود امام(ع) را در همان سرزمین به شهادت برساند. اگر چه این تحلیل، مشهور و با در نظر گرفتن شرایط تاریخی موجه می نماید اما می توان از زاویه ای دیگر نیز به این واقعه نگریست. از آنجا که در تقدیر الهی است که گسترش دانش سازنده تمدن اسلامی در این دوره به اوج خود رسیده و سپس جریان غیبت، تربیت حَمَله آن را برعهده گیرد، لازم می آید که در استمرار هجرت های سرنوشت ساز و تمدن ساز پیامبران و اولیای الهی _ پس از آن که سرزمین هایی مهم و آخرالزمانی از جمله عراق، فلسطین، مصر و حجاز در زمان پیامبران بزرگ به پایگاه تبلیغ و استقرار دین خداوند تبدیل شده و در ادامه در درون تاریخ پر افتخار ائمه این تغییر پایگاه از مکه و مدینه به کوفه و سپس با داستان صلح امام حسن(ع) برای پیگیری جریان نهضت علمی دوباره به مدینه و سپس با تغییر پایگاه دشمن و در عین حال تمدن آن روز، به بغداد صورت گرفته بود_ اینک در اوج شکوفایی، این علم و دانش گسترده به میان اهل آن برده شده تا در سرزمین مناسب خود به رشد و شکوفایی شایسته خویش تا شکل دهی به جریان آخرالزمان و زمینه سازی ظهور برسد. اگر بخواهیم با نگاهی راهبردی و استراتژیک به روایات ائمه معصومین نگاهی داشته باشیم، می توانیم تمجیدها و سفارش های بی شمار پیامبراکرم(ص) در خصوص ایرانیان و به ویژه ایرانیان آخرالزمان را که با استفاده از آیات روشن قرآن کریم و به بهانه حضور شخصیت بزرگی چون سلمان فارسی در صحنه های متعدد صورت می گرفت، راهنمایی برای تعیین مسیر در این دوره و مقطع سرنوشت ساز بدانیم. در حساس ترین مقطع ایجاد پیوند میان نهضت علمی و تولید دانش از یک سو و تربیت دانشمندان اسلامی و حَمَله علم ائمه معصومین(ع) از سویی دیگر، این اتفاق مبارک به دست پربرکت امام رضا(ع) و البته به قیمت شهادت مظلومانه ایشان در دیاری به ظاهر غریب و در باطن پایگاه اهل بیت(ع) و با راهنمایی پیامبر اکرم(ص) به وقوع می پیوندد.
امام رضا در ابتدای ورود خود به این سرزمین و در داستان نیشابور و حدیث شریف سلسله الذهب، ماموریت خویش را تلویحا گسترش توحید و ولایت عنوان نمودند، دو رکنی که بایستی در تربیت آخرالزمانی مردم این سرزمین نقشی اساسی ایفا می نمود.  شهادت امام رضا(ع) در سال ۲۰۳ هجری به دست مامون عباسی با انگور زهر آلود  صورت گرفت اما نکته قابل توجه در این شهادت و تقدیر خداوند این است که امام(ع) در ظاهر حوادث در معیت مامون از مرو به طوس آمده و در آنجا به شهادت رسیدند.
مرو، امروز در ترکمنستان است و مشهدالرضا در شمالی ترین ناحیه ایران اسلامی است. اگر امام رضا(ع) در مرو شهید و دفن شده بودند، امروز مرقد مطهر ایشان با توجه به حاکمیت ۷۰ ساله کمونیزم در آن سرزمین، وضعی بهتر از قبور ائمه مظلوم بقیع نداشت.
پس از شهادت امام رضا(ع)، ادامه ماموریت دانش افزایی بر عهده امامزادگان و فرزندان بزرگوار موسی بن جعفر(ع) گذاشته شد که از پیش برای این روز ذخیره و تربیت شده بودند. تاثیرگذاری امام رضا(ع) و فرزندان بزرگوار امام موسی کاظم(ع) بر مردم ایران به قدری بود که پس از این دوره شاهد شکوفایی بی بدیل علم در بین مردم ایران هستیم. با چنین مجاهدت ها و شهادت ها بود که رفته رفته نهال توحید و ولایت اهل بیت(ع) در سرزمین سلمان فارسی به بار نشست و در طول زمان با وقایع دیگر به  درختی تناور تبدیل شد.

برگرفته از کتاب تاریخ تمدن و ملک مهدوی نوشته دکتر محمد هادی همایون